» استاد الهی قمشه‌ای
أَ لَمْ تَرَ أَنَّ اللَّهَ یَسْجُدُ لَهُ مَنْ فِی السَّماواتِ وَ مَنْ فِی الْأَرْضِ وَ الشَّمْسُ وَ الْقَمَرُ وَ النُّجُومُ وَ الْجِبالُ وَ الشَّجَرُ وَ الدَّوَابُّ وَ کَثیرٌ مِنَ النَّاسِ وَ کَثیرٌ حَقَّ عَلَیْهِ الْعَذابُ وَ مَنْ یُهِنِ اللَّهُ فَما لَهُ مِنْ مُکْرِمٍ إِنَّ اللَّهَ یَفْعَلُ ما یَشاءُ18
| شماره صفحه : 334 |
حزب : 67 |
جزء : هفدهم |
سوره : حج |
» علامه جوادی(اردو)
کیا تم نے نہیں دیکھا کہ زمین و آسمان میں جس قدر بھی صاحبانِ عقل و شعور ہیں اور آفتاب و ماہتاب اور ستارے ,پہاڑ ,درخت ,چوپائے اور انسانوں کی ایک کثرت سب ہی اللہ کے لئے سجدہ گزار ہیں اور ان میں سے بہت سے ایسے بھی ہیں جن پر عذاب ثابت ہوچکا ہے اور ظاہر ہے کہ جسے خدا ذلیل کرنا چاہے اسے کوئی عزّت دینے والا نہیں ہے کہ یقینا اللہ جو چاہتا ہے وہ کرسکتا ہے
» امیدمجد
ندیدی تو آیا به دو چشم جان
که هر چه بود در زمین و آسمان
ز خورشید و ماه و نجوم و درخت
جبال و همه مردم نیکبخت
ز جنبندگان هر چه دارد وجود
نمایند ذکر خدا و سجود
ببینند جمع کثیری عذاب
بگشتند مستوجب خشم و تاب
کسی را که کردست یزدان ذلیل
دگر باره هرگز نگردد جلیل
اراده به هر کار سازد خدا
همان پیش آید به دور قضا
» تفسیر المیزان - خلاصه
(الم تر ان الله یسجد له من فی السموات ومن فی الارض والشمس والقمر والنجوم والجبال والشجر والدوآب وکثیر من الناس وکثیر حق علیه العذاب ومن یهن الله فما له من مکرم ان الله یفعل ما یشاء): (آیا نمی بینی که هرکه در آسمانها و زمین است و خورشید و ماه و ستارگان و کوهها و درختان و جانوران وبسیاری از مردمان خدا را سجده می کنند و بسیاری نیز عذاب بر آنها محقق شده ، و هرکس که خدا او را خوار کند دیگر کسی نخواهد بود که او را گرامی بدارد، همانا خدا هرچه بخواهد می کند) خطاب با همه افرادی است که توانایی دیدن و درک را دارند و منظور از (رؤیت ) دراینجا دانستن است ، شاید هم مراد فقط رسولخدا ص بوده و مقصود از رؤیت ، رویت قلبی باشد. مراد از سجده و نسبت آن به غیر عقلا، سجده تکوینی است ـ نه سجده تشریعی وتکلیفی ـ که به معنای اظهار تذلل و کوچکی و خضوع ذاتی در برابر عزت و عظمت وکبریایی خدای عز و جل و مقهور بودن همه موجودات در برابر قهر و سلطنت اوست ، ولازمه آن این است که (من ) در جمله (من فی الارض ) شامل همه مردم اعم از مؤمن وکافر شود چون در امر تکوینی استثنائی نیست ، زیرا همه مخلوق خدا هستند و در برابرعظمت او منقاد و مطیع می باشند، حتی کافر در عصیانش ، از تحت سیطره خدا بیرون نیست . اینکه در شمار سجده کنندگان ، آسمان و زمین ، را نام نبرد با اینکه حکم سجده تکوینی شامل آنها نیز هست ، می فهماند که مخلوقات علوی و سفلی (والاتر و پست تر)چه آنها که عقل دارند و چه غیر ایشان ، همه در وجود خود، در برابر عظمت و عزت الهی خاضع و خاکسارند و مدام با هستی خود به طور تکوینی و اضطراری سجده می کنند. آنگاه می فرماید (کثیر من الناس ) یعنی بسیاری از مردم خدا را سجده می کنند ازهمین ذکر، معلوم می شود که مراد از سجده اول سجده تکوینی و مراد از این سجده ،سجده شریعی و تکلیفی است که در آن حقیقت بندگی ظهور می یابد و این غیر سجده نوع اول است چون اگر همان بود شامل همه افراد بشر می شد. در ادامه می فرماید بسیاری از مردم عذاب بر ایشان حتمی شده یعنی در اثر سرپیچی از سجده تشریعی و اعراض از دین حق ، خداوند عذاب را بر آنها محقق نموده و اگرثبوت عذاب به جای ذکر خودداری آنها از سجده بیان شده است ، برای این است که دلالت کند که این عذاب عین همان عمل ایشان است که به صورت عذاب به آنهابرمی گردد، و نیز برای آن است که زمینه جمله بعدی فراهم شود که می فرماید هر کس راکه خدا خوار کند دیگر کسی برای او نخواهد بود که وی را گرامی بدارد چون اهل عذاب هم به واسطه خودداری از سجده دچار خواری و ذلت می شوند که در ادامه آن هرگز کرامت و خیری به ایشان نخواهد رسید و در آخر برای دلالت بر عمومیت و کمال قدرت الهی و نیز به جهت تعلیل مطلب قبلی (عذاب معاندان و خوار کردن ایشان )می فرماید: خدا هر چه بخواهد می کند چون بر هر امری تواناست و هیچ کس نمی توانندمانع از حکم است.
18. Do you not see that Allah is He, Whom obeys whoever is in the heavens and whoever is in the earth, and the sun and the moon and the stars, and the mountains and the trees, and the animals and many of the people; and many there are against whom chastisement has become necessary; and whomsoever Allah abases, there is none who can make him honorable; surely Allah does what He pleases
ترجمه فرانسوی :
Traduction 1
N"as-tu pas vu que c"est devant Allah que se prosternent tous ceux qui sont dans les cieux et tous ceux qui sont sur la terre, le soleil, la lune, les étoiles, les montagnes, les arbres, les animaux, ainsi que beaucoup de gens? Il y en a aussi beaucoup qui méritent le châtiment. Et quiconque Allah avilit n"a personne pour l"honorer, car Allah fait ce qu"il veut.
ترجمه آلمانی :
Hast du denn nicht gesehen, daک sich vor Gott (alle in Anbetung) niederwerfen, die im Himmel, und die auf der Erde sind, desgleichen (w. und) die Sonne, der Mond und die Sterne, die Berge, die Bäume, die Tiere und viele von den Menschen? Aber an vielen geht die (Androhung der) Strafe in Erfüllung (w. wird die Strafe wahr). Wenn Gott jemand erniedrigt, gibt es niemand, der ihm Ehre erweisen würde. Gott tut, was er will
ترجمه اسپانیائی :
¿No ves que se prosternan ante Alá los que están en los cielos y en la tierra, así como el sol, la luna, las estrellas, las montañas, los árboles, los animales y muchos de los hombres? Esto no obstante muchos merecen el castigo. No hay quien honre a quien Alá desprecia. Alá hace lo que Él quiere
